واژه شایستگی اولین بار در سال 1973 در مقاله‌اي توسط مك‌‌كللند وارد ادبيات مديريت گرديد. پروفسور مک‌کللند روان شناس دانشگاه هاروارد در اوایل دهه‌ی 1970 در مقاله‌ای با عنوان آزمون ترجیح شایستگی بر هوش نشان داد، آزمون هوش، پیش بینی کننده‌ی ضعیفی برای توفیق فرد در شغل است؛ از این رو، او شایستگی‌ها را ملاک گزینش توصیه کرد.
امروزه رقابت شدید و تغییرات فناوری ، فشار زیادی را بر سازمان ها و شیوه های متنوع آن ها در افزایش بهره وری نیروی انسانی شان وارد می سازد. اکنون از نیروی کار سازمان ها ، انتظار می رود تاثیر بیشتری در تولیدات و خدماتی که ارائه می دهند داشته باشند. این درست همان چیزی است که موجب شده در محیط رقابت ، شایستگی اهمیت یابد.
پس : شایستگی ویژگی یا مهارت برجسته ای است که منجر به عملکرد شغلی بهتر می شود.
تعریف شایستگی هم برای سازمان و هم برای کارکنان اهمیت دارد. کرستید (۱۹۹۸) بر این باور است که رویکرد شایستگی ، رویکردی جدید در مدیریت منابع انسانی نیست.
شایستگی را می توان در ۳ سطح کلی متمایز کرد:
سطح فردی : شامل دانش و مهارت های بالقوه ، ظرفیت ها و صلاحیت های کارکنان است.
سطح سازمانی : شامل روش ویژه ای در ترکیب منابع گوناگون سازمان با یکدیگر. به عبارتی ترکیب دانش و مهارت های کارکنان با دیگر منابع سازمان .
سطح راهبردی : منظور شایستگی ها، ایجاد و حفظ برتری رقابت آمیز از راه ترکیب خاص از دانش ، مهارت ها، ساختار ها ، راهبردها و فرایند ها است.
به طور کلی شایستگی ترکیبی از چند مهارت است. این مهارت ها با رفتار ، توانایی و دانش فرد ترکیب می شوند و مفهوم شایستگی را شکل می دهند.
به عنوان مثال: برای اینکه بتوانیم برنامه نویس باشیم باید یک یا چند زبان برنامه نویسی مسلط باشیم که این همان مهارت است. اما برای اینکه بتوانیم برنامه نویس موفقی باشیم باید مهارت های دیگر مثل تفکر منطقی ، توان تحلیل و تفسیر خوبی هم داشته باشید. ترکیب این توانایی ها ، مهارت هاست که شایستگی را ایجاد می کند.
انواع مختلف شایستگی شغلی وجود دارد که هر کدام را به اختصار توضیح می دهم:
１- شایستگی مدیران: مدیریت افراد در کسب و کار یا سازمان
２- شایستگی توسعه فردی: فرایندی درازمدت و مهارت ها به طور مداوم ارزیابی می شوند.
３- شایستگی رهبری : مجموعه ای از مهارت ها هستند که سازمان برای سطوح مختلف مدیریتی خود، آنها را تعیین می کند.
４- شایستگی های ارتباطی : توانایی انتقال و اشتراک اطلاعات به شکل شفاهی و کتبی در هر سطح و جایگاه شغلی
５- شایستگی استدلال منطقی: توانایی بررسی همه داده ها و حقایق برای گرفتن بهترین تصمیم ها
６- شایستگی فنی: توانایی تفکر خلاق ، طراحی نوآورانه فرایند ها و سامانه ها و نیز توسعه خط مشی برای بهبود عملیات ها
７- شایستگی مشترک: مهارت هایی که بین همه یا اغلب مشاغل مشترک اند.
فرد برای آنکه بتواند به شایستگی شغلی برسد می بایست مهارت هایی را دارا باشد .مهارت هایی از قبیل :
１- مهارت های پایه ای : توانایی هایی که کسب دانش را تسریع می بخشند.
２- آموختن فعالانه : فهم محتویات اطلاعات جدید برای حل مسئله فعلی و آینده
３- گوش دادن فعالانه : تمرکز کامل و توجه به آنچه که افراد دیگر در حال گفتن هستند.
４- تفکر نکته سنج : به کارگیری منطق و دلایل در تعریف نقاط قوت و ضعف
５- استراتژی آموختن : انتخاب و استفاده از روش های آموزشی جدید
６- نظارت : ارزیابی عملکرد خود، افراد یا سازمان های دیگر به منظور بهبود کار
７- فهمیدن از راه خواندن : فهم جملات و پاراگراف های نوشته شده در مدارک مرتبط با کار
８- مکالمه: صحبت با دیگران برای انتقال موثر اطلاعات
９- مکاتبه: برقراری ارتباط از راه نوشتاری به صورت مناسب برای نیازهای مخاطب
１０- مدیریت زمان: مدیریت زمان خود و دیگران
１１- مهارت های اجتماعی: توسعه ظرفیت های قابل استفاده برای کارکردن با افراد
１２- هماهنگ کردن: متعادل کردن فعالیت ها با توجه به فعالیت دیگران
１３- متقاعد کردن: متقاعد کردن دیگران برای اینکه رفتار و تفکرشان را تغییر دهند
１４- رویکرد خدمت رسانی : جستجوی فعالانه راه هایی برای کمک به دیگران
شایستگی های شغلی به نوعی توصیف شغلی روزمره است. بر اساس نقش و عنوان شغلی ، مدیران، تعدادی از ویژگی های کلیدی ، مهارت ها و جنبه های رفتاری را که در کارجویان به دنبال آن هستند.، لیست می کنند. این ویژگی ها به عنوان شایستگی های شغلی شناخته می شوند.
به طور خلاصه ، شایستگی شغلی یک عنصر اساسی است که شامل دانش ، مهارت یا نگرش مورد نیاز برای موفقیت در یک نقش شغلی است.
تهیه کننده : سرکار خانم بیواره (آموزگار پایه چهارم)
تایید کننده : جناب آقای ترابی (معاون آموزشی)
? اَللّهُــمَّ عَجـِّــل لِوَلیِّــکَ الفَــرَج ?