چکیده :
پژوهش حاضر ، با هدف بررسی دلایلی که موجب افزایش انگیزه و عدم انگیزه و تمایل دانش آموزان و اولیا آنها جهت شرکت در طرح جابربن حیان انجام شده است. روش پژوهش با استفاده از جامعه آماری شامل تعدادی از اولیا و دانش آموزان مدرسه ابتدایی امام حسین (ع) واحد ۳ می باشد . همچنین داده ها با استفاده از روش مصاحبه گردآوری شده است.
یافته ها نشان داده است که اجرای این طرح ،علارغم تلاش های صورت گرفته به دلیل عدم دسترسی به منابع علمی مفید و امکانات مناسب ،در برخی موارد داوری های نامناسب، ضعف کار گروهی ،سختی کار برای دانش آموزان سنین پایین ، عدم تشویق مناسب و در خور تلاش دانش آموزان بالاخص دانش آموزان برگزیده و … موجب بی انگیزگی دانش آموزان در پایه های بالاتر شده است .
تفاوت هایی همچون اختلاف در وضعیت اقتصادی خانواده ها، اختلاف در سطح تحصیلی والدین ، اختلاف در امکانات موجود در منازل دانش آموزان از جمله مشکلاتی است که در انجام این طرح دخیل است.
از طرفی انجام کار به صورت گروهی که باعث تقویت روحیه همکاری و مشارکت و تعامل دانش آموزان با یکدیگر جزء نقاط قوت انجام این طرح می باشد.
کلمات کلیدی : رغبت ، عدم رغبت ، طرح جابر بن حیان ،
مقدمه :
به نام آنکه هستی نام از او یافت فلک جنبش، زمین آرام از او یافت
پژوهش و پژوهشگری در طول تاریخ بشر استمرار داشته و خمیر مایه علمی و پژوهشی انسان ها از دوران کودکی و نوجوانی و عمدتاً در محیط های آموزشی شکل می گیرد و به دنبال آن در سایر دوره های زندگی به شکوفایی و باروری می رسد .
کارشناسان علوم تربیتی معتقدند که اگر کودکان با استعداد در مسیر مناسب یادگیری باشند به مبتکران و نوآورانی مبدل خواهند شد که این به پیشرفت و توسعه علمی کمک می کند.
یکی از اهداف مهم علمی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ،تقویت روحیه تحقیق ، تعقل، تفکر ،بررسی و نقد داده ها و افزایش خلاقیت دانش آموزان عزیز است .
جشنواره جابربن حیان با همین هدف مقدس شروع به فعالیت کرد که در ابتدا با استقبال گرم از طرف اولیا و دانش آموزان مواجه شد .اما اینطور به نظر می رسد که در طول دوران تحصیل دانش آموزان ، همراه با بالاتر رفتن دانش آموز در پایه تحصیلی ، این تمایل و رغبت رو به افول نهاده است.
در این پژوهش سعی شده ،طرح جابر بن حیان به عنوان یک پروژه که به آموزش به شیوه نوین کمک می کند ، پرداخته شود و دلایل رغبت و عدم رغبت دانش آموزان و والدین آنها.
دلایل عدم رغبت دانش آموزان و والدین برای شرکت در طرح :
طرح جابربن حیان که هدفی جز ارتقای سطح علمی دانش آموزان ندارد .مشکلاتی را برای والدین و دانش آموزان در پی داشته است . مشکلاتی همچون سنگین بودن درک و فهم آن در طول اجرا برای دانش آموزان مخصوصاً دانش آموزان پایه های پایین تر که موجب درگیر شدن زیاد والدین در فرآیند انجام کار است. ساختار پیچیده این طرح که حتی پدر و مادر های تحصیل کرده را هم سردر گم کرده است . نبود امکانات کافی برای طرح ها که در نتیجه آن ، خانواده ها را برای تهیه امکانات با هزینه های سنگین مواجه می سازد .
از جهتی با وجود این شرایط، تمام دانش آموزان نمی توانند در این رقابت پیروز شوند و حداقل هر کدام با توجه به تلاشی که کرده اند ،مورد تقدیر و تشویق قرار گیرند . گاهاً بعضی از پروژه ها با وجود هزینه ها و زمانی زیادی که صرف انجام آن شده ، بدون هیچ بازخوردی رها شده و این باعث بی انگیزگی دانش آموز می گردد.
باید به این نکته نیز توجه کرد که به علت سنگین بودن این طرح و توجیه نبودن دانش آموز، درصد قابل توجهی از فرآیند پژوهش توسط والدین صورت می گیرد و دانش آموز هیچ نقشی در آن ندارد و همین نکته نتیجه طرح را از آنچه مد نظر بوده ( شکوفایی خلاقیت دانش آموز ) دور می کند.
همچنین علاوه بر دانش آموزان ، مسئولین و معلمان مدارس نیز با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند . وقت گیر بودن توضیح در خصوص نحوه اجرای آن برای والدینی که از لحاظ تحصیلی همگی در یک سطح نیستند و هم۰نین برای دانش آموزان از مشکلات معلمان است.
دلایل رغبت دانش آموزان و والدین برای شرکت در طرح :
از نکات مثبتی که باعث تمایل دانش آموزان و والدین آنها برای شرکت در طرح جابربن حیان شده است . امکان انتخاب موضوع متناسب با موضوعات کتب درسی دانش آموز می باشد که به درک بهتر و ملموس تر مطالب درسی توسط دانش آموز می انجامد . او می تواند ارتباط درستی بین مطالبی که در کلاس آموخته و محیط پیرامون خود برقرار کند و همین امر بسیاری از مطالب درسی را که به خودی خود جذابیتی برای دانش آموز ندارد را به موضوعی جذاب تبدیل کند .
از طرفی ارضای حس کنجکاوی و حقیقت جویی که در نهاد تک تک اعضای سالم جامعه قرار دارد ،بسیار بااهمیت است. هدایت دانش آموز در جهت انجام صحیح پژوهش و طی کردن مراحل انجام کار پژوهش به درستی ، فراگیران را به این سمت سوق می دهد .
از دیگر دلایلی که موجب شرکت دانش آموزان در این طرح می شود ،انجام کار گروهی است . زمانی که بچه ها با یکدیگر به صورت جمعی به دنبال دستیابی به هدفی مشترک هستند ، خواهند توانست در ارتباط با دیگران موفق تر عمل کنند .
یادگیری تکنیک های همکاری و برقراری ارتباط با دیگران یکی از ضروریات مهم در زندگی هر کودکی محسوب می شود . زمانی که فرد در سنین پایین همچون دوران دبستان آموزش ببیند ، این آموزه ها در وی درونی شده و سبب خواهد شد در آینده در زندگی موفق تر عمل کند .
کار گروهی به بچه ها کمک می کند که کارهایی که در آنها مهارت بالایی ندارند ، بهتر شوند .مانند: صبور بودن ، کار کردن بر اساس برنامه های از پیش سازمان یافته ، کار کردن در سر وقت و مسئولیت پذیری و….
کار گروهی به بچه هایی که در یک کلاس هستند اما ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند ،امکان دوست شدن برایشان فراهم می کند.
نتیجه گیری و پیشنهادات :
طرح جابر می تواند به عنوان ابزاری بسیار قوی در خدمت تعلیم و تربیت به معنای واقعی باشد ،اگر به درستی اجرا شود .
باید سعی کنیم علاوه بر مفاهیم پایه راهی به دانش آموزان نشان دهیم که خودشان بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یک یادگیرنده مادام العمر تبدیل شوند . به همین منظور علاوه بر کسب دانش باید راه و روش یادگیری و پژوهش را هم به آنان بیاموزیم تا میل به یادگیری در آنان تقویت گردد.
از این جهت بهتر است علاوه بر جلسات توجیهی که برای خانواده ها به منظور انجام طرح جابر برگزار می شود ، جلساتی نیز برای خود دانش آموزان برگزار گردد و راه و روش درست انجام یک پژوهش را از همان دوران دبستان آموزش ببینند.
با آسان کردن مراحل انجام کار و از بین بردن محدودیت های موجود ، شرایط را برای شرکت بیشتر دانش آموزان در هر طبقه و قشری از جامعه فراهم کنیم .
و در نهایت ابتدایی ترین و حتی مهم ترین وظیفه یک معلم در قبال طرح جابربن حیان ، اطلاع رسانی صحیح آن است و معلم می بایست اهمیت طرح را آنگونه که باید به والدین و دانش آموزان برسانند .
سپاس گزاری :
سپاس بی کران پروردگار یکتا را که هستی مان بخشید و به طریق علم و دانش رهنمونمان شد و به همنشینی رهروان علم و دانش مفتخرمان نمود و خوشه چینی از هلم و معرفت را روزیمان ساخت.
از استاد بزرگوار 《جناب آقای مجید پیروزی راد》 که در امر مشاوره این مقاله مساعدت نمودند ، کمال تشکر و امتنان را دارم و برایشان از خداوند سلامت و سعادت ابدی خواهانم.
تهیه کننده : سرکار خانم بیواره (آموزگار پایه دوم)
تایید کننده : جناب آقای ترابی (معاون آموزشی)
? اَللّهُــمَّ عَجـِّــل لِوَلیِّــکَ الفَــرَج ?