راه های درمان اختلال یادگیری املا چیست؟
اختلال یادگیری املا، که در اصطلاح دیس گرافی نام دارد، به کودکانی اطلاق می شود که با وجود هوش طبیعی، بد می نویسند و املاء ضعیفی دارند. از آنجا که بیان محاوره ای کلمات با نوشتار آنان، تفاوت بسیاری دارد، نوشتن املا در نظر کودکان یک عمل پیچیده و سخت بنظر می رسد. املاء و یا همان دیکته، از دروسی است که هیچگونه خلاقیتی را نمی طلبد و تنها بازنویسی یک نمونه، بصورت صحیح است. اما نیاز به خرده مهارت های فراوانی دارد.
اغلب دانش آموزانی که به اختلالات یادگیری در خواندن مبتلا هستند، در نوشتن املاء نیز موفقیتی کسب نمی کنند. عموم روانشناسان معتقدند، بدنویسی در کودکان مبتلا به این نوع اختلال، به دلیل عدم هماهنگی در حرکات آنان است.
اختلال یادگیری در نوشتن املا، خود را در مقطع تحصیلی ابتدایی نشان می دهد و ممکن است در اثر بازخورد منفی معلمان در این مقطع، اعتماد بنفس کودک را از بین برده و او را به سمت افت تحصیلی و انزجار از املا و نوشتن، سوق دهد. این کودکان در نوشتن املا و مشق های خود بسیار کند هستند.
اختلال یادگیری املا از جمله اختلالاتی است که با ورود کودک به مدرسه بیشتر آشکار می شود، اما قبل از سن مدرسه اگر کودک دچار نارسایی های یادگیری باشد، حتما علائمی از خود نشان می دهد.
هنگام صحبت کردن محاوره ای کلمات صحیح را دیرتر پیدا می کنند.
نمی توانند کلمه ها را در یک دسته بندی خاص به سرعت جا داده و بگویند.
یاد گرفتن روزهای هفته، رنگ ها، شکل ها و اعداد برایشان سخت است.
چگونه اختلال یادگیری املا در کودکمان را تشخیص دهیم؟
کلمه بندی نوشتاری که شامل املا و انشا می شود، مهارتی است که دانش آموزان می بایست بعد از گفتار و خواندن آن را یاد بگیرند. اگر کودک شما در بیان افکار خود بصورت شفاهی موفق است اما نمی تواند آن را در قالب یک نوشته کتبی بنویسد، می بایست به وجود اختلالات یادگیری در او شک کنید. جهت شناسایی این نوع اختلال بهتر است بدانید، کودکان مبتلا به اختلال یادگیری دیکته، در عملکرد خود دارای ویژگی های مشخص و آشکاری هستند که با زیر نظر گرفتن دست نوشته های آنان، می توان به وجود این علائم پی برد.
- ممکن است او در هجی کردن و یا کلمه بندی جملات مدنظر خود، مطابق به موازین دستوری ضعف نشان دهد.
- نوشتار آنان شامل اشتباهات زیاد است که با دست خط بد و نامیزان آنان، این نوع غلط های انشایی و املایی بیشتر جلوه می کنند.
- آنان در نوشتن املاء به فاصله حروف از یکدیگر و نقطه گذاری بی توجهند و ممکن است بخشی از جمله را جا بیندازند.
- کج نویسی، فشردن بیش از حد مداد و یا برعکس کمرنگ نویسی آنان، زاویه دار نوشتن املا، بزرگ و یا کوچک نوشتن بیش از حد حروف و فاصله گذاری نامتناسب بین حروف، از علائمی است که در دست نوشته های کودکان مبتلا به اختلال یادگیری املا، مشاهده می شود.
از نظر آموزشی کودکانی دچار نارسایی های یادگیری هستند که تفاوت بسیاری بین هوش بالقوه و عملکرد آنها در ارتباط با یادگیری وجود دارد.
این کودکان ممکن است به دلیل اشکالی در سیستم اعصاب مرکزیشان دچار نارسایی یادگیری شده باشند.
لازم به ذکر است کودکانی که اختلال یادگیری املا دارند، از لحاظ هوش و دیگر حواس پنجگانه با کودکان هم سن و سال خود فرقی ندارند.
بچه هایی که اختلال یادگیری دارند، نمی توانند خود را با دیگر هم کلاسی های خود هماهنگ کنند و به همین دلیل ممکن است مورد تمسخر قرار بگیرند و کم کم اعتماد به نفسشان کم شود.
کودکانی که اختلال یادگیری املا دارند، با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟
ضعف در حافظه شنیداری
این کودکان معمولا نمی توانند یک جمله را به طور کامل به خاطر بسپارند.
مثلا اگر معلم بگوید بابا کتاب آورد، ممکن است این کودک بنویسد: بابا آورد.
ضعف در حساسیت شنوایی
بچه هایی که اختلال املا دارند، می شنوند اما نمی توانند واج ها را تشخیص دهند.
مثلا اگر معلم بگوید بادام ممکن است باران بنویسند؛ حساسیت شنوایی در این بچه ها کمتر است.
ضعف در حافظه دیداری
این بچه ها ممکن است صدای کلمه و واج ها را درست بشنوند اما در نوشتن شکل صحیح کلمات دچار مشکل می شوند.
مثلا زهرا را زحرا بنویسند.
ضعف در توالی دیداری
ممکن است این بچه ها جمله را بفهمند و کلمه ای را جا نیدازند اما حروف کلمه ها را پس و پیش بنویسند.
مثلا اگر معلم بگوید مریم با چتر آمد بنویسند مریم با چرت آمد.
قرینه نویسی
این مشکل ممکن است بیشتر کلاس اولی ها اتفاق بیفتد.
مثلا به جای اینکه کلمه باد را درست بنویسند، آن را به صورت قرینه، مانند وقتی که جلوی آینه باشد، می نویسند.
وارونه نویسی
یکی دیگر از مشکلات بچه هایی با اختلال املا، وارونه نویسی است.
مثل اینکه کتاب را برعکس کرده و جلوی آینه گذاشته و از روی آن بنویسد.عدم دقت و نارسا نویسی نیز از دیگر مشکلات بچه هایی است که اختلال یادگیری املا دارند.
درمان اختلال یادگیری در املا
برای درمان اختلال یادگیری املا با دیدن اولین نشانه ها به متخصص مربوطه مراجعه کنید و با کمک متخصص برای درمان اختلال یادگیری املا اقدام نمایید.
مسلما صبر و بردباری والدین و توجه به راهکارهای متخصص، کمک زیادی به درمان اختلال یادگیری املا در کودک می کند.
توصیه می شود اصلا کودک را سرزنش نکنید
با تمرین و تکرار و حوصله و به کارگیری روش های درمانی و توجه به راهکارهای متخصص این حوزه، این اختلال کم کم بر طرف می شود.
برای درمان اختلال یادگیری املا باید حافظه دیداری، شنیداری، و عضلات دست کودک برای تند نوشتن قوی شوند.
برای تقویت موارد ذکر شده می توانید تمرین های زیر را انجام دهید:
- مچاله کردن کاغذ یا روزنامه
(سعی کنید به این کار به حالت تمرین نگاه نکنید و به حالت مسابقه یا بازی کودک را به این کار تشویق کنید) - بازی کردن با خمیر بازی یا گل
- برش زدن اشکال مختلف با قیچی
- بازی کردن با راکت پینگ پنگ
- پیچیدن نخ به دور قرقره
- تغدیه مناسب کودک (پر کالری)
- رد کردن مهره از نخ و ساختن گردنبند
- تیر اندازی و نشانه گیری با تفنگ های پلاستیکی
- پرتاب توپ در سبد
- حمل کردن لیوان آب به طوری که نریزد
- ضبط صداهای مختلف (گریه، خنده، حرف زدن) و پخش کردن دوباره آن و تشخیص آن ها توسط کودک
- چند کارت مختلف را به کودک نشان دهیم و بعد از او بخواهیم با دقت به آنها نگاه کند و بعد یکی را حذف کرده و از او بخواهیم بگوید کدام کارت حذف شده است.
- گوش دادن به صدای ضغیف رادیو و بعد از کودک بخواهیم بگوید چه شنیده است؟
- رسم ناقص حروف و بعد از کودک بخواهیم تا آن را کامل کند.
تهیه کننده: سرکار خانم بیابانی (آموزگار پایه چهارم)
تایید کننده: جناب آقای مجید سامانی (معاونت آموزشی)